Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотын Хан-Уул дүүрэг нь БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн 1965 оны 4 дүгээр сарын 14-ний өдрийн 79 дүгээр зарлигаар “Ажилчны район” нэртэйгээр байгуулагдсан нийслэлийн ууган дөрвөн дүүргийн нэг юм.
Хан–Уул дүүрэг нь Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотын баруун урд хэсэгт дархан цаазат Богд хан Уулын ар хормой, Хатан Туулын хөвөөнд оршдог бөгөөд Монгол Улсын үндсэн хуулиар олгогдсон бүрэн эрхийн хүрээнд “Нутгийн өөрөө удирдах ёсыг төрийн удирдлага”-тай хослуулан төрийн эрх, үүргийг хэрэгжүүлж байгаа нутаг дэвсгэр, засаг захиргаа, эдийн засгийн бие даасан үйл ажиллагаатай цогцолбор юм.
Тус дүүрэг нь Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал, Засаг даргын Тамгын газар, түүний дотоод бүтэц болох 7 хэлтэс, 2 тасагтай. Засаг захиргааны анхан шатны нэгж болох 21 хороотой, Засаг даргын эрхлэх асуудлын хүрээний 27 харьяа байгууллагууд болон ОНӨААТҮГ, дүүргийн Шүүх, Прокурортой бөгөөд иргэддээ төрийн үйлчилгээг түргэн шуурхай, саадгүй хүргэн ажиллаж байна.
Хан-Уул дүүрэг нь 181090 мянга хүн амтай, 50.722 мянган өрхтэй, 16.403 аж ахуйн нэгж, үйлдвэр, компани, нөхөрлөл, хоршоотой, 33208 толгой малтай, 391.542 тахиа, 3.753 гахай бүхий эрчимжсэн аж ахуйтай, хүлэмжийн аж ахуй, агро парк бүхий газар тариалан хөгжсөн бүс нутаг юм.
Дүүрэг нь 48500 га нутаг дэвсгэртэй, үүнээс 21.1 хувь буюу 10226 га нь ой мод, гол горхи, рашаан ус бүхий дархлагдсан ногоон бүс, 67,6 хувь буюу 32763 га нь хөдөө аж ахуйн эдэлбэр газар, 11,3 хувь буюу 5499 га нь хот суурин, зам харилцааны сүлжээ, нийтийн эзэмшлийн газарт хамаардаг.
Хан-Уул дүүргийн иргэд нь Монгол Улсын Аж үйлдвэрийн тулгын чулууг тавьсан Ажилчны район, түүний түүхэн гавьяагаар бахархдаг бөгөөд одоо хөнгөн үйлдвэр, арьс, савхин эдлэл, ноос ноолуур, сүлжмэлийн үйлдвэрлэл, аялал жуулчлал, гадаад харилцаа, боловсрол соёл, урлаг, спорт, эрүүл мэнд, эрчим хүч, авто зам, барилгын салбарууд хурдацтай хөгжиж байгаа, агаарын болон төмөр замын тээврийн дэд бүтэцтэй, худалдаа үйлчилгээ, нийтийн хоолны цогцолбор бүхий хөгжилд тэмүүлсэн дүүрэг болж өргөжин хөгжиж байна.
Хан-Уул дүүрэг нь аж үйлдвэрийн томоохон бүс нутаг бөгөөд тус дүүрэгт “Говь” ХК, “Гоёо” ХХК, “Кашмер Холдинг” ХХК, “МАК” корпораци, “АПУ” ХК, “Витафит” групп, “Таван богд” ХХК, “Атар өргөө” ХК, “Монфрэш” ХХК, “Жем интернейшнл” ХХК, Дулааны 3 дугаар цахилгаан станц” ТӨҮГ, МИАТ ХК, “Зорчигч Тээврийн нэгтгэл” ОНӨҮГ, “Биокомбинат” ОНӨҮГ зэрэг үндэсний томоохон компаниуд үйл ажиллагаа явуулж байна.
Хан-Уул дүүргийн аж үйлдвэрийн газрууд нь 2019 онд нийт 752.1 тэрбум төгрөгийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, 736.6 тэрбум төгрөгийн борлуулалт хийсэн нь өмнөх оны эцэстэй харьцуулахад үйлдвэрлэлт 24.3 хувиар, борлуулалт 39.6 хувиар өссөн байна.
Хан-Уул дүүргийн аж үйлдвэр, барилга, уул уурхай, эрчим хүч, хөнгөн, хүнс, хөдөө аж ахуйн газрууд нь Монгол Улсын аж үйлдвэрийн нийт үйлдвэрлэлтийн 7,5 хувь, нийт борлуулалтын 9,2 хувь, Нийслэлийн нийт үйлдвэрлэлтийн 21 хувь, нийт борлуулалтын 20,7 хувийг тус тус үйлдвэрлэж байна.
Нийслэл хотын ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу жил бүр дүүргээ тохижуулах, өнгө төрхийг нь сайжруулах бүтээн байгуулалт, хөрөнгө оруулалтын ажил болон шинээр сургууль, цэцэрлэг, худалдаа, соёл үйлчилгээ, авто зам, барилга байгууламжууд барих зэрэг иргэдэд чиглэсэн бодитой бүтээн байгуулалтад жилд дунджаар 4.0-6.5 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө зарцуулж ирсний үр дүнд манай дүүргийн өнгө төрх, хүн амын ая тохитой ажиллаж амьдрах орчин, амьдралын түвшин өдрөөс өдөрт дээшилж байна.
Нийгмийн халамж, үйлчилгээг иргэдэд үзүүлэх, ажлын байраар хангахад Орон нутгийн Хөгжлийн Сангийн хүрээнд иргэдийн бүлгүүдийг байгуулах замаар иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэн, жижиг, дунд бизнесийг дэмжихэд төрөөс үзүүлэх тусламж дэмжлэгийг өргөжүүлэх ажлын хүрээнд жил бүр тодорхой хэмжээний хөрөнгө зарцуулж, 3000-4000 иргэнийг төсөл хөтөлбөрт хамруулан ажлын байраар хангах, мөнгөн тусламж, дэмжлэг үзүүлэх, нийгмийн үйлчилгээ үзүүлэх, хүнсний зүйл олгох ажлуудыг зохион байгуулж байна.
Тус дүүргийн гадаад харилцаа эрчимтэй хөгжиж, БНСУ-ын Сөүл хотын Гуанжин дүүрэг, Гёнсан аймгийн Хаман сум, Бусан хотын Хэүндэ дүүрэг, Жинжү хот, БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ны Эрээн хот, БНБУ-ын Софи хотын Изгрев дүүрэг, Япон Улсын Мусашимураяама хот зэрэг газруудад хамтын ажиллагаа тогтоон төрийн захиргаа, боловсрол, эрүүл мэнд, соёл, спорт, эдийн засаг, хөрөнгө оруулалт, хөдөө аж ахуй, бизнесийн чиглэлээр үр ашигтай хамтран ажиллаж байна. Үүнд:
- Дүүргийн ерөнхий боловсролын сургуулийн нийт 9 төгсөгч БНСУ-ын Жинжү хотын Гёнсан Их сургуулийн Солонгос хэлний бэлтгэл болон бакалаврын хөтөлбөрт 100%-ийн тэтгэлэгтэйгээр суралцаж байна.
- БНСУ-ын Гёнсан аймгийн Хаман сумын мэргэжилтэн, албан хаагчид дүүргийн тариаланч иргэдэд жил бүр хүлэмжийн аж ахуйн сургалтыг амжилттай зохион байгуулж байна.
- БНСУ-ын Бусан хотын Хэүндэ дүүргийн харъяа “Сайн дурын үйлчилээ үзүүлэх төв”-ийн ажилтан, албан хаагчид жил бүр дүүргийн цэцэрлэгийн гадна зам, талбайг засварлан шинэчилж цэцэрлэгийн хүүхдүүдэд сургалт зохион байгуулж байна.
- Япон Улсын Мусашимураяама хоттой “Токио-2020” зуны Олимп, Пара-Олимпын наадмын “Хүлээн Авагч Хот (Host Town)” төслийн хүрээнд харилцан ойлголцлын Санамж бичиг байгуулж сурагч солилцооны хөтөлбөрийг эхлүүлэв. Тус хөтөлбөрт дүүргийн 5 сурагч хамрагдаад байна.
